Ի՞նչ է թոմիզմը:

Թոմիզմը կաթոլիկության մեջ մտքի դպրոց է, որն ընդգծում է Սուրբ Թոմաս Աքվինացու ուսմունքը: Այն անվանվել է ի պատիվ Աքվինասի, որը դոմինիկյան վանական և փիլիսոփա էր, ով ապրել է 13-րդ դարում։ Թոմիզմը Կաթոլիկ եկեղեցու պաշտոնական փիլիսոփայությունն է եղել 1879 թվականից, երբ Պապ Լեո XIII-ը պապական ցուլ թողարկեց՝ հայտարարելով, որ դա այդպես է։ Թոմիզմը նաև մեծ ազդեցություն է ունեցել այլ քրիստոնեական դավանանքների վրա, ինչպիսիք են անգլիկանիզմը և լյութերականությունը:

Պատասխանել





Թոմիզմը փիլիսոփայության համակարգ է, որը մշակել է կաթոլիկ գիտնական Թոմաս Աքվինասը։ Աքվինացին ներդաշնակեցրեց Արիստոտելի փիլիսոփայությունը քրիստոնեական աստվածաբանության հետ՝ ստեղծելով մի համակարգ, որը դարձավ պատմության մեջ ամենաազդեցիկներից մեկը։ Աքվինասի փիլիսոփայությունը հայտնի էր նրա կենդանության օրոք։ Նրա մահից հետո կաթոլիկ առաջնորդների փոքրամասնությունը դատապարտեց նրա ուսմունքը որպես հերետիկոսություն։ Նրանց ջանքերը նվազեցրին նրա ստեղծագործության ժողովրդականությունը, բայց միայն ժամանակավոր։



Ի պատասխան Ռեֆորմացիայի՝ կաթոլիկ եկեղեցին մեծապես հավանություն է տվել Աքվինացու աշխատանքին, ներառյալ Թոմիզմը, այն դարձնելով այն կարգավիճակի, որը զիջում է միայն Աստվածաշնչին: Այլ փիլիսոփայական համակարգեր այսօր շատ կետերում համաձայն չեն թոմիզմի հետ, սակայն թոմիզմը շարունակում է մնալ գերիշխող փիլիսոփայական աշխարհայացք։



Թոմիզմը խստորեն հիմնված է բանականության վրա, հատկապես կույր հավատքի դեմ: Այն որպես իրականության հիմնարար սկզբունքներ ունի հակասության և պատճառականության օրենքները: Ըստ Թոմիզմի՝ բնության և աստվածաբանության մեծ մասը կարելի է ընկալել դիտարկման և բանականության միջոցով: Այն, ինչը կարելի է իմանալ բանականությամբ, համապատասխանաբար, պետք է օգտագործվի դատելու այն, ինչ հայտնի է միայն հավատքով: Թոմիզմը, սակայն, ընդունում է, որ որոշ ճշմարտություններ հնարավոր է իմանալ միայն հատուկ հայտնությամբ:





Թոմիզմը նաև էմպիրիստական ​​է, այսինքն՝ սովորեցնում է, որ դիտարկումներն ու փորձառությունները անհրաժեշտ են գիտելիքի համար: Այն պնդում է, որ մենք չենք կարող վիճել Աստծո գոյության համար՝ ուղղակի փորձի հիման վրա. մենք կարող ենք վիճել Աստծո համար միայն մեկնաբանելով այն, ինչ տեսնում ենք, զգում և հասկանում ենք: Այս փիլիսոփայությունը մերժում է ռացիոնալիստների այն պնդումը, որ մաքուր տրամաբանությունը կամ հիմնավորումը, առանց որևէ դիտարկումների կամ էմպիրիկ տվյալների, կարող են օգտագործվել հուսալի եզրակացություններ անելու համար:



Թոմիզմը նույնպես մոտենում է Աստծո իմացությանը բացասական աստվածաբանության միջոցով: Սա այն համոզմունքն է, որ մարդու համար անհրաժեշտ է Աստծուն ընկալել փոխաբերությունների և անալոգիաների միջոցով: Քանի որ Աստված եզակի է, տրանսցենդենտալ և անսահման, Նա անպայմանորեն դուրս է մեր լիարժեք ըմբռնումից: Աստծուն գոնե մասամբ հասկանալու համար մենք պետք է օգտագործենք մեր փորձառություններին համապատասխան փոխաբերական կամ համանման տերմիններ: Այս մոտեցումը նաև ենթադրում է, որ Սուրբ Գրքի հատվածները կարող են փոխաբերական իմաստով մեկնաբանվել՝ կախված համատեքստից:

Ճշմարտության համապատասխանության տեսությունը թոմիզմի հիմնական մասն է: Սա այն գաղափարն է, որ ճշմարտությունը կարող է սահմանվել որպես ինչ-որ արտաքին, օբյեկտիվ իրականության համապատասխանող: Թոմիզմը ենթադրում է և՛ էմպիրիզմ, և՛ օբյեկտիվ ռեալիզմ, որոնք երկուսն էլ պնդում են, որ մեր զգայարանները օգտակար են, և որ աշխարհը կարելի է քիչ թե շատ հասկանալ այնպես, ինչպես իրականում կա: Թոմիզմը սովորեցնում է նաև մարմնի և հոգու միաձուլում, որը շատ առումներով տարբերվում է դասական դուալիզմից։

Թոմիզմը տարբերություն է դնում էության և գոյության միջև: Այն ենթադրում է, որ միայն Աստված բացարձակ է, իսկ մնացած բոլոր բաները վերջավոր են և անկատար: Ուստի միայն Աստված ունի Իր գոյությանը նույնական էություն: Նա էության, էության և գոյության միակ մաքուր արտահայտությունն է: Մնացած բոլոր բաների համար նրանց այն, ինչ (էությունը) տարբերվում է նրանցից (գոյությունից): Սա նաև նշանակում է, որ չարն ինքնին գոյություն չունի, բացի բարու պակասից: Ինչ-որ բան չար է այնքանով, որքանով այն խախտում է իր նպատակը կամ իր գոյության պատճառը:

Ըստ Թոմիզմի՝ բոլոր կենդանի արարածներն ունեն որոշակի տեսակի հոգի, բայց միայն մարդիկ ունեն անմահ, բանական հոգի։ Այս փիլիսոփայության համաձայն բանականությունն օգտագործելու մեր կարողությունը գերբնական հատկություն է, որը չունեն կյանքի այլ ձևեր:

Թոմիզմը նաև Աքվինացի հինգ ուղիների աղբյուրն է, որոնք ներածական միջոցներ են Աստծո գոյության փաստարկի համար: Սրանք են առաջին շարժման փաստարկը, առաջին պատճառի փաստարկը, պատահականության (անհրաժեշտության) փաստարկը, գոյաբանական (կատարելության) փաստարկը և հեռաբանական (նախագծային) փաստարկը: Սրանք հաճախ սխալ են ընկալվում և ենթադրվում է, որ Աքվինասի լավագույն և ամենաուժեղ դեպքն է քրիստոնյա Աստծո համար: Իրականում, Հինգ ուղիները պարզապես կոչված են լինել հիմնական սկզբունքներ՝ ռացիոնալ հիմունքներով քրիստոնեական թեիզմի հայեցակարգը ներկայացնելու համար: